Hurrengo hamarkadarako gogoeta prozesua abiatu dute ikastolek

Baionako Bernat Etxepare Lizeoan ospatu dute ikastolek 2019-20 Ikasturtearen Hasiera Ekitaldia. Bertan iragarri dute hurrengo hamarkadarako gogoeta prozesua abiatu dutela, gizartean egon diren aldaketei ikastolek, hezkuntza erakunde gisa baina baita gizarte eta euskalgintzako eragile gisa ere, eman beharreko erantzunak jorratu eta erabakitzeko.

Duela hamar urte, hiru urteko gogoeta prozesu bat amaitu zuten ikastolek, eta horren ondorioa izan zen Ikastolen erakundetze berria Europar Kooperatiba bihurtuz. Horren ondorioa izan zen, baita ere, hamarkada honetan aurrera eraman duten eraldaketa pedagogikoa. Orain ere abiatzera doaz beste gogoeta prozesu bat ikastolen komunitatean, hurrengo hamarkadari erantzun egokiak emateko gakoak aurkitu eta garatzeko. Gizartea aldatzen ari da. Gizarteak hezkuntzari egiten dizkion eskaerak ere bai : «Ikastolok hausnartu behar dugu zer nolako erantzunak eman behar dizkiogun gizarte aldaketari, zer nola jokatu behar dugun hezkuntza erakunde gisa, baina baita euskalgintzako eta gizarte eragile gisa ere. Behar den denbora guztia hartuko dugu lan honetan, baina, era berean, denbora hori guztia ongi aprobetxatuko dugu, abiadura hartuta, ez gara geldituko», adierazi du Ikastolen Elkarteko lehendakari Koldo Tellituk.

Hiru erronka nagusi

Euskal gizartean eman diren aldaketen inguruan, fokua euskararen normalizazioan eta aldaketa demografikoan jarri du Tellituk. Lehenik ikasleen euskararen ezagutzaren eta kalitatearen beherakadaz ohartarazi du; gero, jaiotza tasaren jaitsiera larriaz mintzatu da; azkenik, atzerritar jatorriko ikasleen eskolatze desorekatua eta kolektibo hau proportzionalki hartzen ari den pisua izan ditu hizpide.

“Ikasleen euskararen ezagutza eta kalitatearen jaitsierari jaiotza tasaren beherakada (1937ko datuetara goaz) eta euskara eta euskal kulturaren ezagutza urria edo batere ez duten ikasleen pisua gero eta handiagoa eta segregazio arriskua batuz, ekaitz perfektuaren aurrean gaudela esan genezake? Ez nuke apokaliptikoa izan nahi, baina gerta daiteke denbora gutxian ia hogeita hamar urte atzera egitea”, ohartarazi du Ikastolen Elkarteko lehendakariak.

Baina arriskuak aukera gisa ere har daitezkeela erantsi du: “Herri gisa jokatuz gero, lor daiteke horri guztiari buelta ematea”. Horretarako etxeko lanak egin dituzte ikastolek: indarrak biderkatu dituzten ikasleen euskararen erabilera eta kalitatea hobetzeko, hizkuntza proiektuak eguneratuz; euskararekiko atxikimendua bultzatzeko Pulunpa egitasmoa sortu dute; atzerritar jatorriko ikasleentzako harrera planak gaurkotzen ari dira eta baliabide urriko familientzako beka sistema berria amaitzear dute.

“Baina badakigu ikastolok ezin dugula hau dena bakarrik egin. Horregatik proposatzen dugu alor eta eragile desberdinen arteko elkarlana, horregatik proposatzen dugu hizkuntza ereduak gainditu eta murgiltze sistema ezartzea, horregatik proposatzen dugu atzerritar jatorriko ikasleen eskolatze orekatua eta harrera plan integralak, herri eta eskualde mailakoak, segregazio arriskuari aurre egiteko euskaratik eta euskaraz integratzea…”, azaldu du Koldo Tellituk.

Lurraldez lurralde

Lurralde desberdinetako errepasoa ere egin du Ikastolen Elkarteko lehendakariak. Baionan, egonik, Ipar Euskal Herritik abiatu da. Ikasturtea itxaropentsu ireki dute Seaskako ikastolek, ikastola berri batekin, mugimenduaren 111.a, 4.000 ikasleren langa gaindituta, eta Bernat Etxepare Lizeoa handitzeko egin den eraikinarekin. “Baina, azken aldian, ohituta gaude ikasturte amaiera gatazkatsuetara, gure ikastolen hazkundearen neurriko irakasle postuak ukatzen dizkigutelako, edo urtero gertatzen den moduan, gure ikasleek Brebeta eta Baxoa euskaraz egiterik ez dutelako. Afera horiek ez dute ikastolen hazkundea gerarazi, ezta jaiotza tasaren jaitsierak ere. Gainera, aldez edo moldez, azkenean lortzen dugu irakasle postu gehiago izatea. Aldarrikatzeari eta dagokiguna exijitzeari ez diogu utziko, baina gure eginkizun nagusia bakean egin nahi dugu, gure ikasleei, gure seme-alabei, ahalik eta hezkuntzarik onena eman nahi diegu, euskaratik eta euskaraz», azaldu du Tellituk.

Nafarroari dagokionez, Gobernu berriari egin dio erreferentzia: “Errealistak gara; badakigu ikastolentzat ez dela mesedezko traturik izango Hezkuntza departamendu berritik. Ez dugu, espero, dena den, gure ibilbidean atzerapausorik, eta gobernu berriarekin ere, aurrekoarekin izan dugun harreman ona eduki nahiko genuke».

Eusko Jaurlaritza ere interpelatu du, eta Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berri baten premia azpimarratu du. “Egitasmoa garatzen ari zaretela jakitun gara; adierazi duzue. Baina erritmo bat behar du, etapak bizkorrago osatu behar ditugu, premiazkoa dugulako hezkuntzan ditugun erronka handiei erantzuteko ezinbestekoa dugulako. Oraingoak ez digu jada balio”, azaldu du. “Publikotasunaren definizio berri bat behar dugu, eskubide eta betebeharrak, hizkuntz ereduak gainditu eta murgiltze sistema bat ezartzea, finantzaketa modu berri bat, aukera berdintasuna –baldintza berdinak– eta ikastetxea hautatzeko eskubidea bermatzea …”, gaineratu du.

Lan Hitzarmenarekiko itxaropentsu

Baina ikasturte honetan ere egiteko lan ugari zerrendatu ditu: “Pedagogia alorrean, aipatutako eraldaketan sakontzen joango gara, etapa guztietan, Haur Hezkuntzatik hasi, eta Lehen eta Bigarren Hezkuntza eta ondorengoraino. Material sorkuntzan bezala, pilotajean. Eta ebaluazioan ere sakontzen jarraituko dugu. Gure irakasleen prestakuntzan, elkarrekin eta elkarrengandik ikasiz”.

Horretan guztian, irakasle eta langileen egitekoa funtsezkoa dela esan du Tellituk, eta haientzako lan  baldintzarik onenak nahi dituztela ikastolek. Iragan abenduan lan akordioa izenpetu zutela gogorarazi du, eta urte honetan Lan Hitzarmen berri bat negoziatzen aritu direla. “Urratsak egin ditugu adostasuna lortzeko, eta konfiantza dut laster akordioa ixteko moduan izango garela. Hori da gure desioa”, azaldu du Ikastolen Elkarteko lehendakariak.

Bukatzeko, gogoeta bat egin du: “Lehen esan dut, euskararekiko eta euskal kulturarekiko atxikimenduan eta normalizazioan hogeita hamar urte atzera egiteko arriskuan egon gaitezkeela. Ez nuke nahi hala izan dadin. Orduan, dena den, herri honek, baita ikastolak ere, antzeko egoera soziologiko batean jakin izan zuen modu egokian erantzuten, eta nahi beste lortu ez den arren, urrats handiak egin ditugula ezin ukatu. Gaur egun, jakingo al dugu, orduan bezala, egoki erantzuten? Egoera, gizartea, mundua, ez dira berdinak. Orduko eta oraingo baliabideak ere ez, ordea. Galderari erantzuten astia galdu gabe, ekiten hasteko ordua da, elkarrekin, batera, herri gisa jokatuz”.

Seaskari omenaldia

Ikastolen Ikasturte Hasiera Ekitaldia Baionan egiteko arrazoietako bat zen Seaskaren 50. urteurrena, eta berau ere ospatu dute ekitaldi honetan. Seaskako lehendakari izendatu berri Peio Jorajuriak azaldu du mende erdi honetan ikastolek Iparraldean izan duten bilakaera, eta etorkizunari begira dituzten erronkak zerrendatu ditu. Omenaldia ere izan da. Berrogeita hamar urteotan Seaskako lehendakari izan diren guztiek, Argitxu Nobliatik hasi eta kargua utzi berri duen Paxkal Indorekin amaituz, oroigarri bana jaso dute ekitaldian.

Bernat Etxepare Lizeoak bi urteotan izan duen hazkundeari erantzuteko altxatu duten eraikin berria ere inauguratu dute gaurko ekitaldian. Duela bi urte egin zen eraikina, eta 300 ikasle hartu zituen. Bi urte geroago, beste 75 ikasle gehiago ditu Lizeoak, eta guztiak hartzeko iazko ikasturtearen amaieran amaitu zituzten eraikin berriaren lanak.

Gonbidatu ugari

Ikasturte hasierako ekitaldian Akitania eskualdeko lehendakari Alain Roussetek eta Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikarako sailburu Bigen Zupiriak ere hartu dute hitza. Ekitaldira jende ugari bildu da eta gonbidatuen artean izan dira baita ere Eusko Legebiltzarreko eta Euskal Elkargoko hautetsiak, udaletakoak, hezkuntza eragileetako ordezkariak, euskalgintzakoak, sindikatuetakoak, kooperatibetakoak, unibertsitateetakoak eta Euskal Herritik hurbildutako ikastoletako ordezkari andana.

Ekitaldian, kantu gogoangarriak abestu ditu Marilou Lapeyrade kantariak, eta Bernat Etxepareko ikasleek dantzak egin dituzte.